Procesy poznawcze to złożone mechanizmy umysłowe, dzięki którym człowiek odbiera, przetwarza, przechowuje i wykorzystuje informacje, uzyskuje orientację w otoczeniu oraz przyswaja wiedzę o otaczającym świecie. Należą do nich między innymi spostrzeganie, uwaga, pamięć, zdolność rozumienia i przetwarzania informacji oraz umiejętność przewidywania rozwoju sytuacji.

Ocena procesów poznawczych to kluczowy obszar psychologicznej oceny zdolności do pracy, szczególnie z perspektywy bezpieczeństwa. Pomiar poziomu procesów poznawczych pozwala ocenić zdolność koncentracji, umiejętność analizowania danych, rozwiązywania problemów, uczenia się oraz podejmowania trafnych decyzji. Ich efektywność bezpośrednio przekłada się na wydajność, jakość wykonywanych zadań oraz zdolność adaptacji do zmieniających się warunków pracy.

Główny obszar zastosowania testów sprawności psychomotorycznej obejmuje badania psychologiczne realizowane w ramach:

• psychologii transportu: (badania kierowców, kandydatów na kierowców, instruktorów, egzaminatorów, kandydatów na instruktorów i egzaminatorów, badania powypadkowe, badania po punktach itd.),
• medycyny pracy (badania operatorów wózków, dźwigów, suwnic, koparek i innych maszyn i urządzeń, badania górników itd.),
• psychologii sportu (badania sportowców różnych dyscyplin),
• bezpieczeństwa i ochrony pracy (badania kandydatów do zawodów trudnych i niebezpiecznych, ocena ryzyka na stanowisku pracy, profilowanie wymagań stanowiskowych),
• neuropsychologii (identyfikacja wczesnych symptomów deficytów poznawczych),
• badań naukowych.

Testy do oceny procesów poznawczych systemu OPTIMIS pozwalają dokonać oceny następujących właściwości psychologicznych:

• spostrzeganie – procesy odbioru bodźców z otoczenia
• uwaga (w tym koncentracja uwagi, uwaga selektywna oraz sprawność uwagi wzrokowej)
• pamięć robocza – proces przechowywania informacji
• rozumienie – proces myślowy obejmujący rozumienie sytuacji i znaczenia poszczególnych sygnałów płynących z otoczenia oraz trafność przewidywania
• antycypacja – zdolność do przewidywania rozwoju sytuacji